26 Şubat 2014 günü Azerbaycan`ın Karabağ bölgesine bağlı Hocalı kentindeki soykırımın 22. yıldönümü.
Hocalı Karabağ`ın çok da büyük olmayan bir kentidir. Ama en çok bilinen kentlerindendir. Meselâ, Şuşa şehri daha çok tanınır, bilinir. Çünkü Şuşa bir zamanlar tam bağımsız Türk feodal devleti Karabağ Hanlığı`nın (1747-1805) başkentiydi. 1805`te Rusya tarafından işgal edildikten sonra da Şuşa önemini korumuş, Sovyetler döneminde bile çok bilinen, sevilen bir yer olmuştur. Yani günümüzde Ermenistan`ın işgali altında olmasına bakmaksızın Şuşa Karabağ`ın en önemli, en çok bilinen şehridir. Ama Hocalı onun kadar bilinmezdi bir zamanlar.
Şimdi Hocalı belki de en çok bilinen, tanınan bir yerdir. Neden mi? Çünkü orada soykırım yapıldı. 1992 yılının Şubat ayının 25`ini 26`sına bağlayan gece Hocalı Ermenistan ve Rusya askeri kuvvetlerince işgal edildi. Ama Hocalı`nın çok tanınmasının nedeni de bu değil. Hocalı bir soykırım kentidir. Evet, Hocalı`yı tanıtan yapılmış soykırım olmuştur.
Sovyetler`in çöküşüne denk gelen bağımsızlık hareketi döneminde Hocalı`da 7 bin civarında insan yaşamaktaydı. Onların bir kısmı Ermenistan`daki yurtlarından zorla kovulmuş Azerbaycan Türkleri`ydi. Artık bir süre Ermeniler`in kuşatma altında tuttuğu Hocalı`da bir facianın yaşanacağını herkes anlamaktaydı. Ama bu kadarını kimse beklemiyordu. Evet, bu kadarını, yani bir gecenin içinde kadın, çoluk çocuk, yaşlı demeden 613 suçsuz ve silahsız insanın topyekün katledileceğini kimse beklemiyordu.
1992 yılı Şubat ayının 25`ini 26`sına bağlayan gece Ermeni ve Rus askeri birlikleri kuşatma altındaki kente toplar, tanklar ve zırhlı araçlarla saldırarak uyumakta olan halkı acımasızca katletmeye başladı. İnsanlar ne olup bittiğini bile anlamadan öldürülüyordu. Kimseye aman verilmiyordu. Küçücük bebekler, hamile kadınlar, yaşlı insanlara bile acımadı zalim düşman! Herkesi öldürdüler, şehri yıktılar, yaktılar. 26 Şubat günü sabaha doğru artık Hocalı tam olarak düşman işgalindeydi. Kaçmayı başaranlar kaçmış, başaramayanlar da ya katledilmiş, ya da esir alınmıştı! Ve bilanço! Çok ağır, çok acı bir bilanço ortaya çıkmıştı!
Biz, belki de yaşanan acıları duygularımıza dayanarak yazabiliriz. Ama rakamlar herşeyi daha net bir şekilde ortaya koyababileceğine duygularımızı bir kenara bırakıyoruz.
Rakamlara bakalım. 1992 yılı 26 Şubat günü Azerbaycan`ın Karabağ bölgesine bağlı Hocalı kentinin Ermeni ve Rus askeri birlikleri tarafından işgali sonucu ortaya çıkmış acı bilanço:
613 insan katledildi. Onlardan 106`sı kadın, 83`ü çocuktu. 56 insan daha vahşice katledildi. 8 aile tam olarak (anne, baba, çoluk çocuk) mahvedildi. 25 çocuk her iki velisini kaybetti. 130 çocuğun anne ve babasından biri öldürüldü. 487 insan yaralandı. Onlardan da 76`sı çocuktu. 1275 Hocalı sakini Ermeniler`ce esir alındı. 150 Hocalı sakininden bugüne kadar hiçbir haber yok.
Evet, 22 yıl önce, 1992 yılının 26 Şubat günü Azerbaycan`ın Ermeni ve Rus birlikleri tarafından işgal edilmiş Hocalı kentinden geriye kalan böyle bir istatistik ve hiç bitmeyecek acılar oldu. Hocalı elbette bir gün Ermenistan`ın işgalinden kurtarılır. Ama ölenler geri gelmez. Annesiz, babasız büyüyen çocukların zehir zemberek olmuş çocukluğu unutulmaz!
Ve Hocalı`da yaşananları işgalci ermenilerin fikir babalarından olan Zori Balayan şöyle anlatıyordu: “Biz Haçatur`la ele geçirdiyimiz eve girerken askerlerimiz 13 yaşındaki bir Türk çocuğunu pencereye çivilemişlerdi. Türk çocuğu çok bağıramasın diye Haçatur onun annesinin kesilmiş memesini çocuğun ağzına soktu. Daha sonra 13 yaşındaki Türk`ün kafasından, göğsünden ve karnından derisini soydum. Ruhum sevinçten gururlandı. Haçatur daha sonra ölmüş Türk çocuğunun cesedini parça parça doğradı ve bu Türk`le aynı soydan olan itlere attı. Akşam aynı şeyi daha 3 Türk çocuğuna yaptık. Ben bir Ermeni olarak kendi vazifemi yerine getirdim. Biliyordum ki, herbir Ermeni hareketlerimizle gurur duyacak”. (Kaynak: Zori Balayan. Ruhumuzun dirç?lişi. “Vanadzor” basımevi, 1996, sayfa: 260-262)
Sanırım, 22 yıl önce Hocalı`da yapılmış soykırımı Ermeni fikir babası Zori Balayan biz Türkler`den daha net bir şekilde anlatmış. O yüzden yorum yapmıyoruz. Zaten gerek yok. Sadece Hocalı`yı ve tüm Karabağ`ı, Ermenistan`ın işgali altındaki tüm topraklarımızı geri almak bizim acılarımızı dinletebilir…
Yorumlar