Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmalar Enstitüsü araştırma görevlisi Serpil Ersöz ve eşi Biyolog Murat Ersöz Kırkağaç ilçesine gelerek buradaki Ahıska Türkleri ile görüştü.
Türkiye’nin birçok yerine giden ve araştırmalar yapan Ersöz, Kırkağaç’ta nüfusları yaklaşık 500’ü bulan Ahıska Türkleri ile görüşerek bilgi aldı. Ahıska Türklerinin şivesi, gelenek-görenek ve 1933 yılında ki sürgün hayatları ve Türkiye’ye kaçışları ile ilgili Kırkağaçlı Ahıska Türkleri ile görüşen araştırma görevlisi Serpil Ersöz, hazırladığı doktorası için bilgi topladı.Ağrı, Muş, Iğdır, Hatay gibi birçok ile giderek araştırmalarda bulunan ve Ahıska Türkleriyle görüşen Ersöz, Kırkağaç’ta yaklaşık 500 Ahıskalı olması sebebiyle ilçemizde de çalışmalarda bulundu. Ahıska’nın meşhur yemeği Hinkal ve Kırkağaç’ın dünyaca ünlü kavununu yiyen Serpil ve Murat Ersöz gösterilen ilgiden ise çok memnun kaldılar. İlçemizdeki Ahıska Türklerinden, çekilen zulüm ve işkenceleri, gelenek ve göreneklerini dinleyen konuşma ve şiveleri hakkında bilgi alan araştırma görevlisi Serpil Ersöz kirkagachaber.com’a yaptığı özel açıklamada“ Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmalar Enstitüsü araştırma görevlisi olarak Ahıska Türk ağzı üzerinde çalışıyorum. Ahıska Türk ağzı ile çalışmalar yapıyorum. Türkiye sınırları içerisinde ki Ahıska Türkleriyle ilgili araştırmalar yapıyorum. Şimdiye kadar Türkiye’de bir çok yere gittim.
Ahıska Türkleri Türkiye’nin bir çok yere dağıldıkları için, benim araştırmalarımın sınırları da o boyutta genişledi. Hatay Kırıkhan’dan başladık, sonra Iğdır’a giderek yeni gelen Ahıska Türkleri ile görüşmeler yaptık. Ardından Ağrı’ya gittik, Ağrı’nın birkaç köyünde Ahıskalılar vardı onlarla bire bir görüştük. Eleşkirt’ten Muş’un Bulanık ilçesine geçtik fakat bu bölgede yaşayan Ahıskalılar artık Batıya göç etmeye başlamış, o yüzden fazla kimsede kalmamıştı. Bulanık’ta az ama Eleşkirt’e Ahıska Türkü oldukça fazlaydı.
Sonra Türkiye’nin batısına sıra geldi. Kırkağaç’ta çok fazla sayıda Ahıska Türkü olduğunu öğrendik. 1933’lü yıllarda sınırlar henüz kapanmadan Türkiye’ye kaçan ailelerin oluşturduğu grup Kırkağaç’taki Ahıskalılar. Buarada onlarla görüştük, sağolsunlar Ahıska’nın meşhur yemeği “hinkalı” yedik, yine Kırkağaç’ın ünlü kavununu yeme şansı elde ettik. Burada Ahıska ağzını şivesini koruyan Ahıska Türklerini gördük, tabi doğal olarak o şiveyi korumayanlarda vardı.
Ahıska doğumlu ninelerimizi dedelerimizin olduğunu öğrendik, onlarla görüşme şansı yakaladık. Hala Ahıska’da konuşma şekillerini koruyorlardı bu nine ve dedelerimiz. Güzel ve başarılı bir çalışma oldu. Bu görüşmelerde bizlere yardımcı olan Mustafa Zengin hocama ve kirkagachaber.com site sahibi Hakan Demir’e çok teşekkür ediyorum” diye konuştu.
Ahıska Türkleri adına sitemize bir açıklama yapan Mehmet Günek Türk Birliği Okul Müdürü Mustafa Zengin “ Bizde Ahıska Türkleri olarak bizim öz geçmişimizi araştıran memleketimiz olan Eleşkirt’e, Yüce Kapı ve Mollasüleyman köylerine giden büyüklerimizle görüşen, onların kaçışesnasında görmüşolduğu işkenceleri, ızdıraplar dile getirmesi ve onları bir arşiv haline getirmesi ayrıca bizlerin Kırkağaç’ta olduğunu bizlerin ayağına kadar gelip Kırkağaç’ta ki 60 hane olan Ahıska Türkleriyle bire bir görüşüp dinlediği için kendilerine çok teşekkür ediyor araştırmalarında başarılar diliyorum. Ayrıca kirkagachaber.com’a’da desteklerinden ötürü teşekkür ediyorum” diye konuştu. İşte Serpil Ersöz ve Mustafa Zengin'in Kirkagachaber.com'a yaptıkları açıklamalar.
AHISKA
Ahıska Türkleri Gürcistan’ın Mesheti bölgesinin Müslüman Türk nüfusuna verilen addır. Rusların bu bölgeye verdiği coğrafî isim, Meshetya'dır. Bundan dolayı Meshet Türkleri olarak da adlandırılırlar.
Sürgün
Bu nüfus, 1944 yılında totaliter Stalin tarafından iki saat içinde tren vagonlarına doldurularak, gidecekleri yere kadar aşağı dahi inmemek koşulu ile kapalı tren vagonlarında Orta Asya’ya sürülerek Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’a yerleştirildi. Bu sürgün Stalin'in kıyılarını Türklerden temizleme operasyonunun bir parçası olduğu Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra açıklanan arşivlerde ortaya çıkmıştır. Aynı kaderi paylaşan Kırım Tatarları ve Ahıska Türklerinin bu hazin sürgününde binlercesi yolda öldü. Ahıska Türkleri, bugün eski Sovyetler Birliği coğrafyasına dağılmışolarak yaşamaktadırlar. Ahıska Türkleri etnik olarak Türk'tür, nüfusunun 900.000 dolayında olduğu tahmin edilmektedir.Ahıska, Gürcistan'ın güneyinde bulunan bir bölgedir. Kıpçak Türkleri arasında yer alan uruğlar-boylar bu bölgeye yerleştikleri için Ahıska Türkü adını almışlardır. Gürcistan sınırları dahilinde bulunan bu bölgenin coğrafî adının dışında, mevcut mekana yerleşen Türk boylarının isimleri dışında bu coğrafyayla hiçbir ilişkileri yoktur. Ahıska Türklerinin bir geçişnoktası olan Kafkaslara yerleşmişolması, kavimler kapısı olan bu bölgede yaşayan bazı kavimlere, Ahıska Türklerinin etnik yönden bağlı olabileceği düşüncesini doğurmuştur. Bunun içinde, Ahıska Türklerinin Gürcü, Tatar, Azerî ve Kıpçak boylarına mensup olabileceği üzerinde durulmuştur. Kullanılan dilin, kültürel yapının, fizikî özelliklerin (antropolojik hususiyetlerin) Gürcülere kesinlikle benzerlik göstermediği görülmüştür. Özbekistan’ın Fergana vadisinde yaşayan Meshet ya da Ahıska Türkleri, 1989 yılında, Rusların kışkırttığı etnik bir gerilim sonrasında büyük bir kıyıma uğratıldı. Bu trajedinin ardından bölgedeki nüfus tamamen göç etmek zorunda kaldı.Gürcistan yönetimi, 1990’larda etnik olarak Gürcü kökenli Meshileri nüfusu ülkeye yerleştireceğini duyurdu. Bu karar, Samtshe-Cavaheti bölgesinde yaşayan Ermeni nüfus arasında tepkiye yol açtı.Azerbaycan, Dağlık Karabağ’dan göç ettirilen nüfusla ilgili sorunlarına karşın Ahıska Türklerinin bir kısmını kabul etti ve topraklarına yerleştirdi. Türkiye, Ahıska Türklerinin kendi topraklarına yerleştirilmesini talep etmektedir. Öte yandan Türkiye, az sayıdaki Ahıska Türk nüfusunu ülkenin doğusuna yerleştirdi. Rusya Federasyonu’nun Krasnodar bölgesine yerleştirilen Ahıska Türkleri, Rus Kazakların Türk karşıtı tepkileriyle yüz yüzedir. Rusya’daki Ahıska Türklerinden 15.000 kadarı ABD’de çeşitli kentlere yerleştirilmiştir.1999 yılında Gürcistan, Avrupa Konseyi’ne üye olurken Ahıska Türklerinin geri dönüşleriyle ilgili yükümlülük üstlenmiştir. Buna göre Gürcistan, 1999’dan itibaren üç yıl içinde Ahıskalıların dönüşlerini başlatacak ve 12 yıl içinde yani 2011 yılında dönüşişlemini bitirecektir. Eğer Gürcistan süre sonunda yükümlülüğünü yerine getirmezse Ahıska Türkleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne dava açabilecek ve bu yolla vatanlarına dönebileceklerdir. Gürcistan Ahıska Türklerinin geri dönüşüne şartlı izin vermiştir. Şartlardan birincisi, geleceklerin sadece Ahıska bölgesine değil tüm Gürcistan topraklarına yerleşmeleridir. Tiflis bu şartı, Ahıskalıların bölgeden 91 bin kişi çıkmasına karşın bugün dönecek olan rakamın çok olması ve bölgenin bunu kaldıramayacağı savına bağlamaktadır. İkinci şart, Türklere verilecek kimliklerde Türk ve Müslüman yazmayıp Gürcü ve Hıristiyan yazacaktır. Gürcistan’ın bu şartının altında ise bölge halkının aslında Türk olmayıp, Meshi denen Gürcüler olduğu, zamanla ve zorla Osmanlılar tarafından Müslüman yapılarak Türkleştirildikleri savı yatmaktadır. Beşilçe ve 200 köyden meydana gelen Ahıska’da şu an daha çok Ermeniler yaşamaktadır. Türklerin dönüşü ile Ermeni-Türk geriliminin yaşanmasından, Türkiye’nin bölgede daha güçlü hale gelmesinden ve belki ilerde Türkiye’nin bölgeye müdahale etmesinden sadece endişe eden Tiflis yönetimi değildir. Ermenistan ve bir o kadar da Rusya durumu kendi aleyhine görmektedir. 100’e yakın köy ise Türklerin sürgününden günümüze hala boştur. Haziran 2002’de Krasnodar’da bulunan Ahıska Türkleri seslerini duyurabilmek için açlık grevi yapmışlardır. Krasnodar’da yaşayan 12 bin Ahıska Türkü, 'yasa dışı mülteciler' olarak adlandırılmakta ve yeni bir sürgüne gönderilmeleri istenmektedir.Gürcistan, 2007 yılında bu nüfusun Gürcistan’a yerleştirilmesi için çalışmalara başlamışve bu çalışma programını Türkiye ile paylaşmaktadır. Ancak çalışmalar yeterli olmamakta, yerlerinden zorla sürülen bu insanların mal ve mülkleri derhal asıl sahiplerine iade edilmesi gerekirken Gürcistan hükümeti ekonomik gerekçeler göstererek işi ağırdan almaktadır. Ayrıca yerel Gürcü ve Ermeni halkı karşı çıkmaktadır. Ahıska Türkleri, günlük hayatta ana dilleri olan Türkçe'yi kullanmaktadırlar. Konuşma ağızları bu gün Kuzey Anadolu'da kullanılan Türkçe ile bire birdir. Ana dili Gürcüce ya da Rusça olan Ahıska Türkü yoktur.
Kaynak : KırkağaçHaber.Com
Yorumlar